halkHukuk: herkes için hak,
herkes için hukuk, her zaman adalet

S
Sen
anayasal haklar sinirlandirilabilir mi veya bir yasa anayasaya aykiri olabilir mi?
H
Hukuk Asistanı

Anayasal haklar sınırlanabilir ancak belirli şartlara ve ilkelere uygun olarak sınırlanabilir. Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın ilgili maddelerine göre, temel hak ve hürriyetler, özlerine dokunulmaksızın yalnızca anayasanın ilgili maddelerinde belirtilen sebeplere bağlı olarak ve ancak kanunla sınırlanabilir (Anayasa Madde 13). Bu sınırlamalar, anayasanın sözüne ve ruhuna, demokratik toplum düzeninin ve lâik cumhuriyetin gereklerine ve ölçülülük ilkesine aykırı olamaz.

Ayrıca, savaş, seferberlik veya olağanüstü hallerde, milletlerarası hukuktan doğan yükümlülükler ihlâl edilmemek kaydıyla, temel hak ve hürriyetlerin kullanılması kısmen veya tamamen durdurulabilir veya bunlar için anayasada öngörülen güvencelere aykırı tedbirler alınabilir (Anayasa Madde 15). Ancak, bu tür durumlarda dahi kişinin yaşama hakkına, maddi ve manevi varlığının bütünlüğüne dokunulamaz ve kimse din, vicdan, düşünce ve kanaatlerini açıklamaya zorlanamaz.

Anayasa ile tanınmış hak ve hürriyetleri ihlâl edilen herkes, yetkili makama geciktirilmeden başvurma imkânının sağlanmasını isteme hakkına sahiptir ve devlet, işlemlerinde, ilgili kişilerin hangi kanun yolları ve mercilere başvuracağını ve sürelerini belirtmek zorundadır (Anayasa Madde 40). Ayrıca, temel hak ve hürriyetler, yabancılar için, milletlerarası hukuka uygun olarak kanunla sınırlanabilir (Anayasa Madde 16).

Dolayısıyla, anayasal haklar belirli şartlar altında sınırlanabilir ancak bu sınırlamalar anayasanın ilgili maddelerine, demokratik toplum düzenine ve ölçülülük ilkesine uygun olmalıdır. Bir yasanın anayasaya aykırı olup olmadığı ise Anayasa Mahkemesi'nin yetkisine girer ve Anayasa'ya aykırı olduğu iddiasıyla yargı yoluna başvurulabilir.

İlgili kanun maddeleri: Anayasa Madde 13, Anayasa Madde 15, Anayasa Madde 40, Anayasa Madde 16.

İlgili Kanun Maddeleri:

kanun türü: türkiye cumhuriyeti anayasası

kanun maddesi: madde 13 - ii. temel hak ve hürriyetlerin sınırlanması

kanun: temel hak ve hürriyetler, özlerine dokunulmaksızın yalnızca anayasanın ilgili maddelerinde belirtilen sebeplere bağlı olarak ve ancak kanunla sınırlanabilir. bu sınırlamalar, anayasanın sözüne ve ruhuna, demokratik toplum düzeninin ve lâik cumhuriyetin gereklerine ve ölçülülük ilkesine aykırı olamaz.

kanun türü: türkiye cumhuriyeti anayasası

kanun maddesi: madde 15 - iv. temel hak ve hürriyetlerin kullanılmasının durdurulması

kanun: savaş, seferberlik veya olağanüstü hallerde, milletlerarası hukuktan doğan yükümlülükler ihlâl edilmemek kaydıyla, durumun gerektirdiği ölçüde temel hak ve hürriyetlerin kullanılması kısmen veya tamamen durdurulabilir veya bunlar için anayasada öngörülen güvencelere aykırı tedbirler alınabilir. birinci fıkrada belirlenen durumlarda da, savaş hukukuna uygun fiiller sonucu meydana gelen ölümler dışında, kişinin yaşama hakkına, maddi ve manevi varlığının bütünlüğüne dokunulamaz; kimse din, vicdan, düşünce ve kanaatlerini açıklamaya zorlanamaz ve bunlardan dolayı suçlanamaz; suç ve cezalar geçmişe yürütülemez; suçluluğu mahkeme kararı ile saptanıncaya kadar kimse suçlu sayılamaz.

kanun türü: türkiye cumhuriyeti anayasası

kanun maddesi: madde 40 - xv. temel hak ve hürriyetlerin korunması

kanun: anayasa ile tanınmış hak ve hürriyetleri ihlâl edilen herkes, yetkili makama geciktirilmeden başvurma imkânının sağlanmasını isteme hakkına sahiptir. devlet, işlemlerinde, ilgili kişilerin hangi kanun yolları ve mercilere başvuracağını ve sürelerini belirtmek zorundadır. kişinin, resmî görevliler tarafından vâki haksız işlemler sonucu uğradığı zarar da, kanuna göre, devletçe tazmin edilir. devletin sorumlu olan ilgili görevliye rücu hakkı saklıdır.

kanun türü: türkiye cumhuriyeti anayasası

kanun maddesi: madde 16 - v. yabancıların durumu

kanun: temel hak ve hürriyetler, yabancılar için, milletlerarası hukuka uygun olarak kanunla sınırlanabilir.