halkHukuk: herkes için hak,
herkes için hukuk, her zaman adalet

S
Sen
anayasal olarak gösteriş ve yürüyüş yapma hakkı hangi hallerde kısıtlanabilir?
H
Hukuk Asistanı

Anayasal olarak gösteri ve yürüyüş yapma hakkı, Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın 34. maddesinde düzenlenmiştir. Herkes, önceden izin almadan, silahsız ve saldırısız toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkına sahiptir. Ancak, bu hak millî güvenlik, kamu düzeni, suç işlenmesinin önlenmesi, genel sağlığın ve genel ahlâkın veya başkalarının hak ve özgürlüklerinin korunması amacıyla ve kanunla sınırlanabilir. Toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkının kullanılmasında uygulanacak şekil, şart ve usuller kanunda belirtilir.

Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın 13. maddesine göre, temel hak ve hürriyetler, özlerine dokunulmaksızın yalnızca anayasanın ilgili maddelerinde belirtilen sebeplere bağlı olarak ve ancak kanunla sınırlanabilir. Bu sınırlamalar, anayasanın sözüne ve ruhuna, demokratik toplum düzeninin ve lâik cumhuriyetin gereklerine ve ölçülülük ilkesine aykırı olamaz. Dolayısıyla, gösteri ve yürüyüş yapma hakkının kısıtlanması ancak anayasanın belirlediği şartlara ve kanunla sınırlamalara uygun olarak gerçekleştirilebilir.

Ayrıca, Anayasa'nın 15. maddesine göre, savaş, seferberlik veya olağanüstü hallerde, milletlerarası hukuktan doğan yükümlülükler ihlâl edilmemek kaydıyla, temel hak ve hürriyetlerin kullanılması kısmen veya tamamen durdurulabilir veya anayasada öngörülen güvencelere aykırı tedbirler alınabilir. Ancak, bu durumlarda kişinin yaşama hakkına, maddi ve manevi varlığının bütünlüğüne dokunulamaz ve kimse din, vicdan, düşünce ve kanaatlerini açıklamaya zorlanamaz.

Sonuç olarak, gösteri ve yürüyüş yapma hakkı anayasal bir hak olup, ancak belirli şartlar altında sınırlanabilir. Millî güvenlik, kamu düzeni, suç işlenmesinin önlenmesi, genel sağlığın ve genel ahlâkın korunması gibi sebeplerle bu hak kısıtlanabilir. Ancak, bu kısıtlamalar anayasanın ilgili maddelerine, demokratik toplum düzenine ve ölçülülük ilkesine uygun olmalıdır.

Net Cevap: Anayasal olarak gösteri ve yürüyüş yapma hakkı, millî güvenlik, kamu düzeni, suç işlenmesinin önlenmesi, genel sağlığın ve genel ahlâkın korunması amacıyla ve kanunla sınırlanabilir. Savaş, seferberlik veya olağanüstü hallerde de bu hak kısmen veya tamamen durdurulabilir ancak kişinin yaşama hakkına dokunulamaz.

İlgili Kanun Maddeleri:

kanun türü: türkiye cumhuriyeti anayasası

kanun maddesi: madde 34 - b. toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkı

kanun: herkes, önceden izin almadan, silahsız ve saldırısız toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkına sahiptir. toplantı ve gösteri yürüyüşü hakkı ancak, millî güvenlik, kamu düzeni, suç işlenmesinin önlenmesi, genel sağlığın ve genel ahlâkın veya başkalarının hak ve özgürlüklerinin korunması amacıyla ve kanunla sınırlanabilir. toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkının kullanılmasında uygulanacak şekil, şart ve usuller kanunda gösterilir.

kanun türü: türkiye cumhuriyeti anayasası

kanun maddesi: madde 15 - iv. temel hak ve hürriyetlerin kullanılmasının durdurulması

kanun: savaş, seferberlik veya olağanüstü hallerde, milletlerarası hukuktan doğan yükümlülükler ihlâl edilmemek kaydıyla, durumun gerektirdiği ölçüde temel hak ve hürriyetlerin kullanılması kısmen veya tamamen durdurulabilir veya bunlar için anayasada öngörülen güvencelere aykırı tedbirler alınabilir. birinci fıkrada belirlenen durumlarda da, savaş hukukuna uygun fiiller sonucu meydana gelen ölümler dışında, kişinin yaşama hakkına, maddi ve manevi varlığının bütünlüğüne dokunulamaz; kimse din, vicdan, düşünce ve kanaatlerini açıklamaya zorlanamaz ve bunlardan dolayı suçlanamaz; suç ve cezalar geçmişe yürütülemez; suçluluğu mahkeme kararı ile saptanıncaya kadar kimse suçlu sayılamaz.

kanun türü: türkiye cumhuriyeti anayasası

kanun maddesi: madde 13 - ii. temel hak ve hürriyetlerin sınırlanması

kanun: temel hak ve hürriyetler, özlerine dokunulmaksızın yalnızca anayasanın ilgili maddelerinde belirtilen sebeplere bağlı olarak ve ancak kanunla sınırlanabilir. bu sınırlamalar, anayasanın sözüne ve ruhuna, demokratik toplum düzeninin ve lâik cumhuriyetin gereklerine ve ölçülülük ilkesine aykırı olamaz.

kanun türü: türkiye cumhuriyeti anayasası

kanun maddesi: madde 23 - v. yerleşme ve seyahat hürriyeti

kanun: herkes, yerleşme ve seyahat hürriyetine sahiptir. yerleşme hürriyeti, suç işlenmesini önlemek, sosyal ve ekonomik gelişmeyi sağlamak, sağlıklı ve düzenli kentleşmeyi gerçekleştirmek ve kamu mallarını korumak; seyahat hürriyeti, suç soruşturma ve kovuşturması sebebiyle ve suç işlenmesini önlemek; amaçlarıyla kanunla sınırlanabilir. vatandaşın yurt dışına çıkma hürriyeti, ancak suç soruşturması veya kovuşturması sebebiyle hâkim kararına bağlı olarak sınırlanabilir. vatandaş sınır dışı edilemez ve yurda girme hakkından yoksun bırakılamaz.