halkHukuk: herkes için hak,
herkes için hukuk, her zaman adalet

S
Sen
Merhaba müvekkil bir firmayla anlaşarak yüklü miktarda mal satın almıştır. Odemeleri de çek düzenlenerek ödeneceği şeklinde anlaşmışlardır . Müvekkilin bu ay sonunda ödemesi gereken bir çeki kalmış fakat gönderilen mallarda ayıp bulunmakta ve karşı taraf ayıbı karşılamıyor. bu durumda çeklerin illetten mucerret olması sebebiyle çekin ödenmemesine ilişkin herhangi bir işlem yapılabilir mi yoksa çekin ödenmesi gerekir mi? Tüketici mahkemesine başvurup ayıp oranında indirim istenilse çek üzerinde bedel indirimi yapılabilir mi yoksa her halükarda cekin ödenmesi mi gerekir ? tüketici mahkemesindeki dava sonuçlandıktan sonra mı tahsili yapılır veya ayıpsız misliyle değiştirilir .
H
Hukuk Asistanı

Türk Ticaret Kanunu'nun ilgili maddelerine göre, çekin ödenmemesi durumunda hamilin başvurma hakları ve çek üzerindeki ayıp sebebiyle çekin ödenmesine ilişkin durum şu şekildedir:

Türk Ticaret Kanunu'nun 808. maddesine göre, zamanında ibraz edilmiş olan çekin ödenmemesi durumunda hamilin başvurma hakları bulunmaktadır. Ancak, çek üzerinde ayıp bulunması durumunda karşı tarafın ayıbı karşılamaması, çekin ödenmesine ilişkin bir sebep teşkil etmez. Çek, üzerindeki ödeme taahhüdünü temsil ettiği için genellikle çekin ödenmesi gerekir.

Türk Ticaret Kanunu'nun 792. maddesine göre, elden çıkan bir çeki kötüniyetle iktisap eden kişi veya ağır kusuru bulunan kişi, çeki geri vermekle yükümlüdür. Dolayısıyla, çek üzerindeki ayıp sebebiyle tüketici mahkemesine başvurup ayıp oranında indirim istenmesi durumunda, çek üzerinde bedel indirimi yapılabilir ancak çekin tamamen ödenmemesi beklenemez.

Tüketici mahkemesinde açılan davanın sonuçlanmasının ardından, mahkeme kararına göre çek üzerinde bedel indirimi yapılabilir, ayıpsız misliyle değiştirilebilir veya başka bir şekilde hükmedilebilir. Ancak, çekin ödenmemesi durumunda hamil, ilgili kanun maddeleri çerçevesinde başvurma hakkını kullanabilir ve ödeme talebinde bulunabilir.

Sonuç olarak, çek üzerindeki ayıp sebebiyle tüketici mahkemesine başvurarak bedel indirimi istenmesi durumunda, mahkeme kararına göre çek üzerinde indirim yapılabilir. Ancak, çekin tamamen ödenmemesi durumunda hamilin başvurma hakları devam etmekte olup, mahkeme kararına göre çekin ödenmesi, bedel indirimi yapılması veya başka bir karar verilebilir.

İlgili kanun maddeleri: TTK 808. - TTK 792.

İlgili Kanun Maddeleri:

kanun türü: türk ticaret kanunu

kanun maddesi: madde 808 - i - hamilin başvurma hakları

kanun: (1) zamanında ibraz edilmiş olan çekin ödenmemiş olduğu ve ödememe hâli; a) resmî bir belge, “protesto” ile, b) muhatap tarafından, ibraz günü de gösterilmek suretiyle, çekin üzerine yazılmış olan tarihli bir beyanla, c) bir takas odasının, çek zamanında teslim edildiği hâlde ödenmediğini tespit eden tarihli bir beyanıyla, sabit bulunduğu takdirde hamil; cirantalar, düzenleyen ve diğer çek borçlularına karşı başvurma haklarını kullanabilir.

kanun türü: türk ticaret kanunu

kanun maddesi: madde 792 - c) elden çıkan çek

kanun: (1) çek, herhangi bir suretle hamilin elinden çıkmış bulunursa, ister hamile yazılı,  ister  ciro yoluyla devredilebilen  bir çek  söz konusu  olup da  hamil  hakkını  790 ıncı maddeye göre ispat etsin, çek eline geçmiş bulunan yeni hamil ancak çeki kötüniyetle iktisap etmiş olduğu veya iktisapta ağır bir kusuru bulunduğu takdirde o çeki geri vermekle yükümlüdür.

kanun türü: türk ticaret kanunu

kanun maddesi: madde 807 - b) hesaba geçirilmeme hâlinde

kanun: (1) hesaba geçirilmek üzere düzenlenen bir çekin hamili; muhatabın, çek bedelini kayıtsız ve şartsız bir alacak olarak hesaba geçirmekten kaçındığını veya ödeme yerindeki takas odasının, bu çekin, hamilin borçlarına mahsup edilmek kabiliyetini haiz olmadığını beyan etmiş bulunduğunu ispat ederse, başvurma haklarını kullanabilir.

kanun türü: türk ticaret kanunu

kanun maddesi: madde 806 - a) iflas hâlinde

kanun: (1) hesaba geçirilmek üzere düzenlenen bir çekin hamili, muhatap iflas etmiş veya bir ilamla ispatlanmamış olsa bile ödemelerini tatil etmiş ya da aleyhine yapılan herhangi bir icra takibi semeresiz kalmışsa, çek bedelinin nakden ödenmesini muhataptan isteyebileceği gibi, ödememe hâlinde başvurma hakkını da kullanabilir.