halkHukuk: herkes için hak,
herkes için hukuk, her zaman adalet

S
Sen
Hukukta bir delil olayi var tamam onu biliyorum, peki bir de delil olmasa da kanaati olusturmaya yardimci olacak diğer seylerin de etkisi oluyormu hakim karar verirken? Ve bu dava tipine göre degisiyormu mesela bir magdur olan hastanin doktorla davasi ile ne bileyim iki kisinin anlasmazligi davasi ayni mi isliyor bu açıdan?
H
Hukuk Asistanı

Hukukta delillerin yanı sıra hakimin vicdanî kanaati de karar verirken etkili olan unsurlardan biridir. Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 217. maddesine göre, hâkim kararını ancak duruşmaya getirilmiş ve huzurunda tartışılmış delillere dayandırabilir. Bu deliller hâkimin vicdanî kanaatiyle serbestçe takdir edilir. Yani, delillerin yanı sıra hâkimin kendi vicdanî kanaati de karar verme sürecinde etkilidir.

Dolayısıyla, delillerin yanı sıra hâkimin vicdanî kanaati de karar verirken önemli bir etkendir. Hâkim, delilleri ve tarafların iddia ve savunmalarını değerlendirirken kendi vicdanî kanaatine göre kararını verir.

Dava türüne göre ise, davaların konusu, delilleri ve tarafların durumu farklılık gösterebilir. Örneğin, bir hastanın doktorla yaşadığı bir hukuki anlaşmazlık davası ile iki kişi arasındaki anlaşmazlık davası farklı dava türleridir ve farklı delillerle ispat edilmeleri gerekebilir. Ancak, hâkimin kararında vicdanî kanaatinin etkili olduğu ve delillerin önemli olduğu her türlü davada aynıdır.

Sonuç olarak, hâkimin kararında delillerin yanı sıra kendi vicdanî kanaatinin de etkili olduğu ve dava türüne göre farklı delillerin kullanılabileceği ancak hâkimin vicdanî kanaatinin her türlü davada karar vermede etkili olduğu söylenebilir.

Net Cevap: Hâkim karar verirken delillerin yanı sıra kendi vicdanî kanaatini de dikkate alır. Dava türüne göre farklı deliller kullanılabilir ancak hâkimin vicdanî kanaati her türlü davada karar vermede etkilidir. (HMK m.217)

İlgili kanun maddeleri: HMK m.217 - Delilleri takdir yetkisi.

İlgili Kanun Maddeleri:

kanun türü: hukuk muhakemeleri kanunu

kanun maddesi: madde 193 - delil sözleşmesi

kanun: (1) taraflar yazılı olarak veya mahkeme önünde tutanağa geçirilecek imzalı beyanlarıyla kanunda belirli delillerle ispatı öngörülen vakıaların başka delil veya delillerle ispatını kararlaştırabilecekleri gibi; belirli delillerle ispatı öngörülmeyen vakıaların da sadece belirli delil veya delillerle ispatını kabul edebilirler. (2) taraflardan birinin ispat hakkının kullanımını imkânsız kılan veya fevkalade güçleştiren delil sözleşmeleri geçersizdir.

kanun türü: hukuk muhakemeleri kanunu

kanun maddesi: madde 400 - delil tespitinin istenebileceği hâller

kanun: (1) taraflardan her biri, görülmekte olan bir davada henüz inceleme sırası gelmemiş yahut ileride açacağı davada ileri süreceği bir vakıanın tespiti amacıyla keşif yapılması, bilirkişi incelemesi yaptırılması ya da tanık ifadelerinin alınması gibi işlemlerin yapılmasını talep edebilir. (2) delil tespiti istenebilmesi için hukuki yararın varlığı gerekir. kanunda açıkça öngörülen hâller dışında, delilin hemen tespit edilmemesi hâlinde kaybolacağı yahut ileri sürülmesinin önemli ölçüde zorlaşacağı ihtimal dâhilinde bulunuyorsa hukuki yarar var sayılır.

kanun türü: hukuk muhakemeleri kanunu

kanun maddesi: madde 402 - delil tespiti talebi ve karar

kanun: (1) delil tespiti talebi dilekçeyle yapılır. dilekçede tespiti istenen vakıa, tanıklara veya bilirkişilere sorulması istenen sorular, delillerin kaybolacağı veya gösterilmesinde zorlukla karşılaşılacağı kuşkusunu uyandıran sebepler ile aleyhine delil tespiti istenen kişinin ad, soyad ve adresi yer alır. tespit talebinde bulunan, durum ve koşulların imkân vermemesi nedeniyle, aleyhine tespit yapılacak kişiyi gösteremiyorsa talebi geçerli sayılır. (2) mahkeme tarafından belirlenen tespit giderleri avans olarak ödenmedikçe sonraki işlemler yapılmaz. (3) tespit talebi mahkemece haklı bulunursa karar, dilekçeyle birlikte karşı tarafa tebliğ edilir. kararda ayrıca, delil tespitinin nasıl ve ne zaman yapılacağı, tespitin icrası esnasında karşı tarafın da hazır bulunabileceği, varsa itiraz ve ilave soruların bir hafta içinde bildirilmesi gerektiği belirtilir. (4) (ek:22/7/2020-7251/44 md.) tespitin yapılmasından sonra, tespit tutanağı ve varsa bilirkişi raporunun bir örneği mahkemece karşı tarafa resen tebliğ olunur.

kanun türü: ceza muhakemesi kanunu

kanun maddesi: madde 217 - delilleri takdir yetkisi

kanun: (1) hâkim, kararını ancak duruşmaya getirilmiş ve huzurunda tartışılmış delillere dayandırabilir. bu deliller hâkimin vicdanî kanaatiyle serbestçe takdir edilir. (2) yüklenen suç, hukuka uygun bir şekilde elde edilmiş her türlü delille ispat edilebilir.