halkHukuk: herkes için hak,
herkes için hukuk, her zaman adalet

S
Sen
Haksız tutuklama sebebi ile tazminat davası başvuruları adalet bakanlığı tahkim komisyonuna geçti diye biliyorum. Bu başvuruyu yapan Bi meslektaşım yol gösterirse sevinirim
H
Hukuk Asistanı

Haksız tutuklama sebebi ile tazminat davası başvuruları için 141. maddeye göre ilgiliye tazminat hakları bildirilir ve bu başvurular 6384 sayılı Tazminat Komisyonu'nun görevleri ile çalışma usul ve esaslarına tabidir. Dolayısıyla, tazminat istemi için öncelikle ilgili kanun maddelerine uygun olarak başvuruda bulunulması gerekmektedir.

Tazminat davası açma hakkı, hükmün kesinleşmesinden veya ihtiyati tedbir kararının kalkmasından itibaren bir yıl geçmesiyle zamanaşımına uğramaktadır (399. madde). Tazminat isteminde bulunan kişinin dilekçesinde, zarara uğradığı işlemi ve zararın nitelik ve niceliğini belirtmesi ve bu konuda belgeleri eklemesi gerekmektedir (142. madde).

Tazminat davaları nedeniyle avukatlık asgari ücret tarifesi gereğince hesaplanan nisbî avukatlık ücreti ödenir ve tazminat kararları kesinleşmeden icra takibine konulamaz (142. madde). Karar kesinleştikten sonra hükmedilen tazminat ve vekâlet ücreti, davacıya veya vekiline bildirilen banka hesabına ödenir.

Sonuç olarak, haksız tutuklama sebebi ile tazminat davası başvuruları için ilgili kanun maddelerine uygun olarak başvuruda bulunulmalı ve gerekli belgeler ile talep dilekçesi sunulmalıdır. Tazminat davaları genellikle adalet bakanlığı tahkim komisyonu veya ilgili mahkemelerde görülmektedir.

İlgili kanun maddeleri: CMK 141. - CMK 142. - HMK 399.

İlgili Kanun Maddeleri:

kanun türü: ceza muhakemesi kanunu

kanun maddesi: madde 141 - tazminat istemi

kanun: (1) suç soruşturması veya kovuşturması sırasında; a) kanunlarda belirtilen koşullar dışında yakalanan, tutuklanan veya tutukluluğunun devamına karar verilen, b) kanunî gözaltı süresi içinde hâkim önüne çıkarılmayan, c) kanunî hakları hatırlatılmadan veya hatırlatılan haklarından yararlandırılma isteği yerine getirilmeden tutuklanan, d) kanuna uygun olarak tutuklandığı hâlde makul sürede yargılama mercii huzuruna çıkarılmayan ve bu süre içinde hakkında hüküm verilmeyen, e) kanuna uygun olarak yakalandıktan veya tutuklandıktan sonra haklarında kovuşturmaya yer olmadığına veya beraatlerine karar verilen, f) mahkûm olup da gözaltı ve tutuklulukta geçirdiği süreleri, hükümlülük sürelerinden fazla olan veya işlediği suç için kanunda öngörülen cezanın sadece para cezası olması nedeniyle zorunlu olarak bu cezayla cezalandırılan, g) yakalama veya tutuklama nedenleri ve haklarındaki suçlamalar kendilerine, yazıyla veya bunun hemen olanaklı bulunmadığı hâllerde sözle açıklanmayan, h) yakalanmaları veya tutuklanmaları yakınlarına bildirilmeyen, i) hakkındaki arama kararı ölçüsüz bir şekilde gerçekleştirilen, j) eşyasına veya diğer malvarlığı değerlerine, koşulları oluşmadığı halde elkonulan veya korunması için gerekli tedbirler alınmayan ya da eşyası veya diğer malvarlığı değerleri amaç dışı kullanılan veya zamanında geri verilmeyen, k) yakalama, adli kontrol veya tutuklama işlemine karşı kanunda öngörülen başvuru imkânlarından yararlandırılmayan, l) konutunu terk etmemek veya uyuşturucu, uyarıcı veya uçucu maddeler ile alkol bağımlılığından arınmak amacıyla hastaneye yatmak dâhil, tedavi veya muayene tedbirlerine tâbi olmak ve bunları kabul etmek şeklindeki adli kontrol yükümlülükleri uygulandıktan sonra haklarında kovuşturmaya yer olmadığına veya beraatlerine karar verilen, kişiler, maddî ve manevî her türlü zararlarını, devletten isteyebilirler. (2) birinci fıkranın (e), (f) ve (l) bentlerinde belirtilen kararları veren merciler, ilgiliye tazminat hakları bulunduğunu bildirirler ve bu husus verilen karara geçirilir. (3) birinci fıkrada yazan hâller dışında, suç soruşturması veya kovuşturması sırasında kişisel kusur, haksız fiil veya diğer sorumluluk hâlleri de dâhil olmak üzere hâkimler ve cumhuriyet savcılarının verdikleri kararlar veya yaptıkları işlemler nedeniyle tazminat davaları ancak devlet aleyhine açılabilir. (4) devlet, ödediği tazminattan dolayı görevinin gereklerine aykırı hareket etmek suretiyle görevini kötüye kullanan hâkimler ve cumhuriyet savcılarına bir yıl içinde rücu eder.

kanun türü: hukuk muhakemeleri kanunu

kanun maddesi: madde 399 - tazminat

kanun: (1) lehine ihtiyati tedbir kararı verilen taraf, ihtiyati tedbir talebinde bulunduğu anda haksız olduğu anlaşılır yahut tedbir kararı kendiliğinden kalkar ya da itiraz üzerine kaldırılır ise haksız ihtiyati tedbir nedeniyle uğranılan zararı tazminle yükümlüdür. (2) haksız ihtiyati tedbirden kaynaklanan tazminat davası, esas hakkındaki davanın karara bağlandığı mahkemede açılır.  (3) tazminat davası açma hakkı, hükmün kesinleşmesinden veya ihtiyati tedbir kararının kalkmasından itibaren, bir yıl geçmesiyle zamanaşımına uğrar.

kanun türü: ceza muhakemesi kanunu

kanun maddesi: madde 144 - tazminat isteyemeyecek kişiler

kanun: (1) kanuna uygun olarak yakalanan, adli kontrol altına alınan veya tutuklanan kişilerden aşağıda belirtilenler tazminat isteyemezler: a) gözaltı ve tutukluluk süresi başka bir hükümlülüğünden indirilenler. b) tazminata hak kazanmadığı hâlde, sonradan yürürlüğe giren ve lehte düzenlemeler getiren kanun gereği, durumları tazminat istemeye uygun hâle dönüşenler. c) genel veya özel af, şikâyetten vazgeçme, uzlaşma gibi nedenlerle hakkında kovuşturmaya yer olmadığına veya davanın düşmesine karar verilen veya kamu davası geçici olarak durdurulan veya kamu davası ertelenen veya düşürülenler. d) kusur yeteneğinin bulunmaması nedeniyle hakkında ceza verilmesine yer olmadığına karar verilenler. e) adlî makamlar huzurunda gerçek dışı beyanla suç işlediğini veya suça katıldığını bildirerek gözaltına alınmasına, adli kontrol altına alınmasına veya tutuklanmasına neden olanlar.

kanun türü: ceza muhakemesi kanunu

kanun maddesi: madde 142 - tazminat isteminin koşulları

kanun: (1) karar veya hükümlerin kesinleştiğinin ilgilisine tebliğinden itibaren üç ay ve her hâlde karar veya hükümlerin kesinleşme tarihini izleyen bir yıl içinde tazminat isteminde bulunulabilir. (2) istem, zarara uğrayanın oturduğu yer ağır ceza mahkemesinde ve eğer o yer ağır ceza mahkemesi tazminat konusu işlemle ilişkili ise ve aynı yerde başka bir ağır ceza dairesi yoksa, en yakın yer ağır ceza mahkemesinde karara bağlanır. ancak, 141 inci maddenin birinci fıkrasının (e), (f) ve (l) bentleri kapsamındaki istemler bakımından 9/1/2013 tarihli ve 6384 sayılı tazminat komisyonunun görevleri ile çalışma usul ve esasları hakkında kanun hükümleri uygulanır. bu fıkra uyarınca 6384 sayılı kanun kapsamında olmasına rağmen ağır ceza mahkemesine yapılan istemler, komisyona gönderilir. ağır ceza mahkemesinin görev alanına giren ve girmeyen istemler birlikte yapılmış ise ağır ceza mahkemesi görev alanına girmeyen istemleri ayırmak suretiyle komisyona gönderir. bu hâllerde ağır ceza mahkemesine yapılan istem tarihi esas alınır. (3) tazminat isteminde bulunan kişinin dilekçesine, açık kimlik ve adresini, zarara uğradığı işlemin ve zararın nitelik ve niceliğini kaydetmesi ve bunların belgelerini eklemesi gereklidir. (4) dilekçesindeki bilgi ve belgelerin yetersizliği durumunda mahkeme, eksikliğin bir ay içinde giderilmesini, aksi hâlde istemin reddedileceğini ilgiliye duyurur. süresinde eksiği tamamlanmayan dilekçe, mahkemece, itiraz yolu açık olmak üzere reddolunur. (5) mahkeme, dosyayı inceledikten sonra yeterliliğini belirlediği dilekçe ve eki belgelerin bir örneğini devlet hazinesinin kendi yargı çevresindeki temsilcisine tebliğ ederek, varsa beyan ve itirazlarını iki hafta içinde yazılı olarak bildirmesini ister. (6) istemin ve ispat belgelerinin değerlendirilmesinde ve tazminat hukukunun genel prensiplerine göre verilecek tazminat miktarının saptanmasında mahkeme gerekli gördüğü her türlü araştırmayı yapmaya veya hâkimlerinden birine yaptırmaya yetkilidir. (7) mahkeme, kararını duruşmalı olarak verir. istemde bulunan ile hazine temsilcisi, açıklamalı çağrı kâğıdı tebliğine rağmen gelmezlerse, yokluklarında karar verilebilir. (8) karara karşı, istemde bulunan, cumhuriyet savcısı veya hazine temsilcisi, istinaf yoluna başvurabilir; inceleme öncelikle ve ivedilikle yapılır. karar yerinde görülmezse bölge adliye mahkemesince işin esası hakkında karar verilir. bölge adliye mahkemelerince bu fıkra uyarınca verilen kararlar kesindir. (9) tazminat davaları nedeniyle avukatlık asgari ücret tarifesi gereğince hesaplanan nisbî avukatlık ücreti ödenir. ancak, ödenecek miktar tarifede sulh ceza hâkimliklerinde takip edilen işler için belirlenen maktu ücretten az, ağır ceza mahkemelerinde takip edilen davalar için belirlenen maktu ücretten fazla olamaz.* (10) tazminata ilişkin mahkeme kararları, kesinleşmeden ve idari başvuru süreci tamamlanmadan icra takibine konulamaz. kesinleşen mahkeme kararında hükmedilen tazminat ile vekâlet ücreti, davacı veya vekilinin davalı idareye yazılı şekilde bildireceği banka hesap numarasına, bu bildirimin yapıldığı tarihten itibaren otuz gün içinde ödenir. bu süre içinde ödeme yapılmaması halinde, karar genel hükümler dairesinde infaz ve icra olunur.*