halkHukuk: herkes için hak,
herkes için hukuk, her zaman adalet

S
Sen
cumhurbaşkanı olma şartları nelerdir?
H
Hukuk Asistanı

Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın ilgili maddelerine göre, cumhurbaşkanı olma şartları şunlardır:

Türkiye Cumhuriyeti Anayasası Madde 101'e göre, cumhurbaşkanı adayı olabilmek için kırk yaşını doldurmuş, yükseköğrenim yapmış, milletvekili seçilme yeterliliğine sahip Türk vatandaşı olmak gerekmektedir. Ayrıca, cumhurbaşkanı seçilmek için doğrudan halk tarafından seçilmelidir. Cumhurbaşkanının görev süresi beş yıldır ve bir kişi en fazla iki defa cumhurbaşkanı seçilebilir.

Cumhurbaşkanı adaylığı için siyasi parti grupları veya en az yüzbin seçmen aday gösterebilir. Cumhurbaşkanı seçilen bir milletvekili ise Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeliği sona erer. Cumhurbaşkanı seçimi genel oyla yapılır ve geçerli oyların salt çoğunluğunu alan aday cumhurbaşkanı seçilir.

Ayrıca, Türkiye Cumhuriyeti Anayasası Madde 103'e göre, cumhurbaşkanı görevine başlarken Türkiye Büyük Millet Meclisi önünde belirli bir and içmektedir. Bu and içme töreni, cumhurbaşkanının devletin varlığını ve bağımsızlığını, vatanın bölünmez bütünlüğünü, milletin egemenliğini koruyacağına dair taahhütlerini içerir.

Sonuç olarak, cumhurbaşkanı olabilmek için kırk yaşını doldurmuş, yükseköğrenim yapmış, milletvekili seçilme yeterliliğine sahip Türk vatandaşı olmak, doğrudan halk tarafından seçilmek ve seçimde geçerli oyların çoğunluğunu almak gerekmektedir.

Dolayısıyla, cumhurbaşkanı olma şartları Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın ilgili maddelerinde belirtilen kriterlere göre belirlenmektedir.

İlgili Kanun Maddeleri:

- Türkiye Cumhuriyeti Anayasası Madde 101 - A. Adaylık ve Seçimi

- Türkiye Cumhuriyeti Anayasası Madde 103 - C. Andiçmesi

S
Sen
izinsiz gösteriş ve yürüyüş hakkı ne zaman ne olursa kısıtlanabilir?
H
Hukuk Asistanı

İzinsiz gösteriş ve yürüyüş hakkı, komşular arasında yaşanan taşkınlıklar sonucu kısıtlanabilir. Türk Medeni Kanunu'nun ilgili maddelerine göre, herkes taşınmaz mülkiyetinden doğan yetkileri kullanırken ve özellikle işletme faaliyetini sürdürürken, komşularını olumsuz şekilde etkileyecek taşkınlıktan kaçınmakla yükümlüdür (TMK madde 737). Bu kapsamda, izinsiz gösteriş ve yürüyüş hakkı da komşulara rahatsızlık vermemek için dikkate alınması gereken bir husustur.

İzinsiz gösteriş ve yürüyüş hakkının kısıtlanması durumunda, taşınmaz malikinin bu hakkı kullanırken komşularına rahatsızlık vermemesi ve yerel âdete uygun davranması beklenir. Eğer izinsiz gösteriş ve yürüyüş hakkı komşular arasında hoş görülebilecek dereceyi aşan duman, buğu, kurum, toz, koku çıkartma, gürültü veya sarsıntı yapma gibi durumlara neden oluyorsa, bu durumda kısıtlanabilir.

Ayrıca, zorunlu geçit hakkı talebinde de izinsiz gösteriş ve yürüyüş hakkının kısıtlanması söz konusu olabilir. Taşınmazından genel yola çıkmak için yeterli geçidi bulunmayan malik, zorunlu geçit hakkı talep edebilir ancak bu talep komşularına izinsiz gösteriş ve yürüyüş hakkı vermek suretiyle rahatsızlık vermemelidir (TMK madde 747).

Sonuç olarak, izinsiz gösteriş ve yürüyüş hakkı komşulara rahatsızlık verdiği ve hoş görülebilir sınırları aştığı durumlarda kısıtlanabilir. Bu durumda, TMK'nın ilgili maddeleri ve yerel âdetler dikkate alınarak izinsiz gösteriş ve yürüyüş hakkının kullanımı sınırlandırılabilir.

İlgili Kanun Maddeleri: TMK madde 737, TMK madde 747

İlgili Kanun Maddeleri:

kanun türü: türkiye cumhuriyeti anayasası

kanun maddesi: madde 101 - a. adaylık ve seçimi

kanun: cumhurbaşkanı, kırk yaşını doldurmuş, yükseköğrenim yapmış, milletvekili seçilme yeterliliğine sahip türk vatandaşları arasından, doğrudan halk tarafından seçilir. cumhurbaşkanının görev süresi beş yıldır. bir kimse en fazla iki defa cumhurbaşkanı seçilebilir. cumhurbaşkanlığına, siyasi parti grupları, en son yapılan genel seçimlerde toplam geçerli oyların tek başına veya birlikte en az yüzde beşini almış olan siyasi partiler ile en az yüzbin seçmen aday gösterebilir. cumhurbaşkanı seçilen milletvekilinin türkiye büyük millet meclisi üyeliği sona erer. genel oyla yapılacak seçimde, geçerli oyların salt çoğunluğunu alan aday, cumhurbaşkanı seçilir. ilk oylamada bu çoğunluk sağlanamazsa, bu oylamayı izleyen ikinci pazar günü ikinci oylama yapılır. bu oylamaya, ilk oylamada en çok oy almış iki aday katılır ve geçerli oyların çoğunluğunu alan aday, cumhurbaşkanı seçilir. ikinci oylamaya katılmaya hak kazanan adaylardan birinin herhangi bir nedenle seçime katılmaması halinde; ikinci oylama, boşalan adaylığın birinci oylamadaki sıraya göre ikame edilmesi suretiyle yapılır. ikinci oylamaya tek adayın kalması halinde, bu oylama referandum şeklinde yapılır. aday, geçerli oyların salt çoğunluğunu aldığı takdirde cumhurbaşkanı seçilir. oylamada, adayın geçerli oyların çoğunluğunu alamaması halinde, sadece cumhurbaşkanı seçimi yenilenir. seçimlerin tamamlanamaması halinde, yenisi göreve başlayıncaya kadar mevcut cumhurbaşkanının görevi devam eder. cumhurbaşkanlığı seçimlerine ilişkin diğer usul ve esaslar kanunla düzenlenir.

kanun türü: türkiye cumhuriyeti anayasası

kanun maddesi: madde 102 - b. seçimi

kanun: cumhurbaşkanı seçimi, cumhurbaşkanının görev süresinin dolmasından önceki altmış gün içinde; makamın herhangi bir sebeple boşalması halinde ise boşalmayı takip eden altmış gün içinde tamamlanır. genel oyla yapılacak seçimde, geçerli oyların salt çoğunluğunu alan aday cumhurbaşkanı seçilmiş olur. ilk oylamada bu çoğunluk sağlanamazsa, bu oylamayı izleyen ikinci pazar günü ikinci oylama yapılır. bu oylamaya, ilk oylamada en çok oy almış bulunan iki aday katılır ve geçerli oyların çoğunluğunu alan aday cumhurbaşkanı seçilmiş olur. ikinci oylamaya katılmaya hak kazanan adaylardan birinin ölümü veya seçilme yeterliğini kaybetmesi halinde; ikinci oylama, boşalan adaylığın birinci oylamadaki sıraya göre ikame edilmesi suretiyle yapılır. ikinci oylamaya tek adayın kalması halinde, bu oylama referandum şeklinde yapılır. aday, geçerli oyların çoğunluğunu aldığı takdirde cumhurbaşkanı seçilmiş olur. cumhurbaşkanı göreve başlayıncaya kadar görev süresi dolan cumhurbaşkanının görevi devam eder. cumhurbaşkanlığı seçimine ilişkin usûl ve esaslar kanunla düzenlenir.

kanun türü: türkiye cumhuriyeti anayasası

kanun maddesi: madde 104 - d. görev ve yetkileri

kanun: cumhurbaşkanı devletin başıdır. yürütme yetkisi cumhurbaşkanına aittir. cumhurbaşkanı, devlet başkanı sıfatıyla türkiye cumhuriyetini ve türk milletinin birliğini temsil eder; anayasanın uygulanmasını, devlet organlarının düzenli ve uyumlu çalışmasını temin eder. gerekli gördüğü takdirde, yasama yılının ilk günü türkiye büyük millet meclisinde açılış konuşmasını yapar. ülkenin iç ve dış siyaseti hakkında meclise mesaj verir. kanunları yayımlar. kanunları tekrar görüşülmek üzere türkiye büyük millet meclisine geri gönderir. kanunların, türkiye büyük millet meclisi içtüzüğünün tümünün veya belirli hükümlerinin anayasaya şekil veya esas bakımından aykırı oldukları gerekçesiyle anayasa mahkemesinde iptal davası açar. cumhurbaşkanı yardımcıları ile bakanları atar ve görevlerine son verir. üst kademe kamu yöneticilerini atar, görevlerine son verir ve bunların atanmalarına ilişkin usul ve esasları cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle düzenler. yabancı devletlere türkiye cumhuriyetinin temsilcilerini gönderir, türkiye cumhuriyetine gönderilecek yabancı devlet temsilcilerini kabul eder. milletlerarası andlaşmaları onaylar ve yayımlar. anayasa değişikliklerine ilişkin kanunları gerekli gördüğü takdirde halkoyuna sunar. milli güvenlik politikalarını belirler ve gerekli tedbirleri alır. türkiye büyük millet meclisi adına türk silahlı kuvvetlerinin başkomutanlığını temsil eder. türk silahlı kuvvetlerinin kullanılmasına karar verir. sürekli hastalık, sakatlık ve kocama sebebiyle kişilerin cezalarını hafifletir veya kaldırır. cumhurbaşkanı, yürütme yetkisine ilişkin konularda cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarabilir. anayasanın ikinci kısmının birinci ve ikinci bölümlerinde yer alan temel haklar, kişi hakları ve ödevleriyle dördüncü bölümde yer alan siyasi haklar ve ödevler cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle düzenlenemez. anayasada münhasıran kanunla düzenlenmesi öngörülen konularda cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarılamaz. kanunda açıkça düzenlenen konularda cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarılamaz. cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile kanunlarda farklı hükümler bulunması halinde, kanun hükümleri uygulanır. türkiye büyük millet meclisinin aynı konuda kanun çıkarması durumunda, cumhurbaşkanlığı kararnamesi hükümsüz hale gelir. cumhurbaşkanı, kanunların uygulanmasını sağlamak üzere ve bunlara aykırı olmamak şartıyla, yönetmelikler çıkarabilir. kararnameler ve yönetmelikler, yayımdan sonraki bir tarih belirlenmemişse, resmî gazetede yayımlandıkları gün yürürlüğe girer. cumhurbaşkanı, ayrıca anayasada ve kanunlarda verilen seçme ve atama görevleri ile diğer görevleri yerine getirir ve yetkileri kullanır.

kanun türü: türkiye cumhuriyeti anayasası

kanun maddesi: madde 103 - c. andiçmesi

kanun: cumhurbaşkanı, görevine başlarken türkiye büyük millet meclisi önünde aşağıdaki şekilde andiçer: «cumhurbaşkanı sıfatıyla, devletin varlığı ve bağımsızlığını, vatanın ve milletin bölünmez bütünlüğünü, milletin kayıtsız ve şartsız egemenliğini koruyacağıma, anayasaya, hukukun üstünlüğüne, demokrasiye, atatürk ilke ve inkılâplarına ve lâik cumhuriyet ilkesine bağlı kalacağıma, milletin huzur ve refahı, millî dayanışma ve adalet anlayışı içinde herkesin insan haklarından ve temel hürriyetlerinden yararlanması ülküsünden ayrılmayacağıma, türkiye cumhuriyetinin şan ve şerefini korumak, yüceltmek ve üzerime aldığım görevi tarafsızlıkla yerine getirmek için bütün gücümle çalışacağıma büyük türk milleti ve tarih huzurunda, namusum ve şerefim üzerine andiçerim.»

İlgili Kanun Maddeleri:

kanun türü: türk medeni kanunu

kanun maddesi: madde 748 - b. diğer geçit hakları

kanun: taşınmaz malikinin taşınmazını işletme veya iyileştirme ya da taşınmazı üzerinde yapı yapma amacıyla komşu taşınmaza geçici olarak girme hakkı ile tarla yolu, hayvan sulama yolu, kış geçidi, tomruk kaydırma yolu ve oluğu ve bunlara benzer diğer geçitler özel kanun hükümlerine tâbidir. özel kanun hükmü yoksa yerel âdet uygulanır. doğrudan doğruya kanundan kaynaklanan geçit hakları, tapu kütüğüne tescil edilmeksizin doğar. ancak, bunlardan sürekli nitelikte olanlar beyanlar sütununda gösterilir.

kanun türü: türk medeni kanunu

kanun maddesi: madde 737 - 1. kullanma biçimi

kanun: herkes, taşınmaz mülkiyetinden doğan yetkileri kullanırken ve özellikle işletme faaliyetini sürdürürken, komşularını olumsuz şekilde etkileyecek taşkınlıktan kaçınmakla yükümlüdür. özellikle, taşınmazın durumuna, niteliğine ve yerel âdete göre komşular arasında hoş görülebilecek-dereceyi aşan duman, buğu, kurum, toz, koku çıkartarak, gürültü veya sarsıntı yaparak rahatsızlık vermek yasaktır. yerel âdete uygun ve kaçınılmaz taşkınlıklardan doğan denkleştirmeye ilişkin haklar saklıdır.

kanun türü: türk medeni kanunu

kanun maddesi: madde 747 - a. zorunlu geçit

kanun: taşınmazından genel yola çıkmak için yeterli geçidi bulunmayan malik, tam bir bedel karşılığında bir geçit hakkı tanınmasını komşularından isteyebilir. bu hak, ilk önce kendisinden bu geçidin istenmesi önceki mülkiyet ve yol durumuna göre en uygun düşen komşuya karşı ve daha sonra bundan en az zarar görecek olana karşı kullanılır. zorunlu geçit iki tarafın menfaati gözetilerek belirlenir.

kanun türü: türk medeni kanunu

kanun maddesi: madde 786 - 1. genel olarak

kanun: irtifak hakkı sahibi, hakkının korunması ve kullanılması için gerekli olan önlemleri alabilir; ancak, hakkını yüklü taşınmazın malikine en az zarar verecek biçimde kullanmak zorundadır. yüklü taşınmazın maliki, irtifak hakkının kullanılmasını engelleyecek ya da zorlaştıracak davranışlarda bulunamaz.